Door: Marenna van Reijsen (Breda University of Applied Sciences)

Heb jij ook weleens getwijfeld bij het kopen van speelgoed als Lego tussen die prachtige brandweerauto of stoere ninja’s, al kant en klaar in de Legodoos. Inclusief een handleiding die steen voor steen beschreef hoe te ‘bouwen’. Of kocht je een bak legosteentjes? Kleurrijke legosteentjes die een onbepaalde hoeveelheid combinaties in zich herbergde, goed voor urenlang vertier. De steentjes plakken makkelijk op en aan elkaar en dagen uit tot steeds wisselende creaties en de bijbehorende verhalen, jarenlang.

Als docent in het HBO-onderwijs verwijs ik studenten geregeld naar een studiehandleiding waarin uitgedacht en geaccrediteerd en al staat omschreven wat te doen. Voor de student en voor de docenten; die zoveel mogelijk hetzelfde doen voor alle studenten. Een ‘stack’ genoemd in digital transformatie projecten. Er is geen sprake van een bak met onderwerpen. Het zou chaos opleveren, binnen het huidige onderwijs. Inderdaad binnen het huidige onderwijs maar zoals als we allemaal nu ervaren wordt onderwijs anno 2021 voornamelijk digitaal gegeven. De ontwikkelingen naar meer digitaal onderwijs waren al in gang gezet, zoals digitalisering in de hele samenleving een grote rol speelt. Covid-19 heeft voor een indrukwekkende stroomversnelling gezorgd in het digitaliseren van het onderwijs.

Waarbij niet zozeer het leren zelf digitaliseert, wel de manier waarop leren wordt georganiseerd. Vanuit de cirkel van Sinek redenerend, concentreren we ons op de ‘Wat’. Over de ‘hoe’ van digitaal onderwijs en dan bedoel ik de didactiek is nog veel onduidelijk. Daarvoor weten we misschien (nog) te weinig.

Wat we wél al lang weten is dat technologie niet stopt, evenmin als de ingezette digitalisering. In de samenleving en in het onderwijs.
Digitalisering wordt op Wikipedia omschreven als ‘de overgang van informatie naar een digitale vorm, een vorm die gebruikt kan worden door electronische apparaten zoals computers. Het kan betrekking hebben op de gegevens zelf, op de procedures en op de samenleving in het algemeen.’ Digital is NIET het gebruik van computers. Wel bijvoorbeeld de beschikbaarheid van data, het herschikken van procedures, verantwoordelijkheden en samenwerkingsvormen.

In zijn boek ‘Go Digital, Stay Human’ beschrijft techondernemer Christian Kromme zijn onderzoek naar de oorsprong en ontwikkeling van digitalisering en de daaruit voorkomende technologieën. In lijn met onze biologische ontwikkeling tot de weldenkende mens die wij nu zouden zijn, ziet hij golven in de ontwikkeling van technologie, zie figuur 2. Waarbij voor alle duidelijkheid, deze golven elkaar niet volgtijdelijk aflossen, maar naast elkaar bestaan.

Zie ook: https://christiankromme.com/movie/

Als we de gedachte van voortgaande ontwikkeling toepassen op de ontwikkelingen in toerisme dan leven en werken we nu in de 5e Golf, de golf waarin volgens Kromme de technologieën in onze cognitieve behoeften voorzien, zoals zoekmachines (onze behoefte aan kennis), sociale netwerken (onze behoefte aan zelfbewustzijn en expressie) en taakspecifike gemeenschappen (onze behoefte een betekenis).

Toerisme (evenals vele branches) groeit ondertussen door naar de 6e golf, de AI revolutie. Door Kromme omschreven als nieuwe technologie om in onze esthetische behoefte te voorzien; technologie zoals neurale netwerken in de cloud, die in staat zijn vrijwel volmaakte algoritmen te leren en te maken (en zo schoonheid en vorm versterken), robots die leren lopen en zich als mens te bewegen (evenwicht), en zelfs hoogontwikkelde virtuele agents die ons met allerlei processen kunnen helpen (zelfreflectie). (Kromme 2019)

Een recent Nederlands voorbeeld van een organisatie in toerisme die aansluit bij de ontwikkeling van de zesde Golf is Vakanties.nl. Zoals ze zelf eenvoudig maar realistisch omschrijven: “Het aanbod automatisch aanpassen aan jouw wensen.” Zoals op social media al niet meer anders gebeurt.

Onderwijs loopt in het algemeen iets achter de ontwikkelingen aan, het lijkt ook hier het geval. Wellicht zitten wij nog volop in de 4e golf, die van de automatisering en informatieplatfoms. De stap naar learning communities past dan in de 5e golf, die van social platforms.

Vooruitkijkend lijkt de volgende stap die van de AI golf, van kunstmatige intelligentie. Kromme benoemt de platforms die deze golf met zich meebrengt zelfs leerplatforms.

Onderwijs ondersteund door technologie als AI en machine learning leidt tot wat in onderwijsland ‘adaptief onderwijs’ heet. Het klinkt enger dan het in werkelijkheid is. Het is sinds 1994 bekend geraakt door het werk van professor Luc Stevens, onderwijs meer gericht op een passende behoefte van het kind. ”Adaptief onderwijs gaat uit van de drie basisbehoeften van kinderen: relatie, competentie en autonomie (Stevens, 2004) Bijzondere voorbeelden vanuit India vind je ook in deze TedTalk

Wat wil die student?
Laten we de student niet vergeten. De student die straks aan de slag gaat in een werkveld waar technologie volop wordt gebruikt en ontwikkeld. Die in zelfstandig opererende teams gaat werken. Die als onderdeel van generatie Z, de digitale generatie, leeft en slaapt met zijn telefoon en voor wie leren zonder digitale hulpmiddelen bijna ondenkbaar is. Die al gewend is dat aanbod zich al automatisch aanpast aan zijn wensen zoals Vakanties.nl doet. Onderzoek hiernaar wordt gedaan door NTG waarbij al duidelijk is dat ‘Lifelonglearning’ belangrijker dan ooit is. Het vraagt daarmee van het onderwijs om de juiste tools, de juiste kennis en vaardigheden aan te leren zodat de student als ‘self directed learner’ aan de slag kan.

Vandaag nog, bij de eindpresentaties van Tourism Impact lab vertelde gastspreker Valborg Korthals Altes als motivatie voor de start van haar chatbot Hello Ella voor de travelbranche dat er geen ‘digital skills’ aanwezig zijn. Voor haar een gat in de markt. Voor ons als onderwijs ook!

De curricula in het onderwijs zijn nu veelal gevuld met modules als kant en klare bouwpakketten. Wat nu als we groeien naar die bak vol kleurrijke en gevarieerde legoblokjes? Een bak vol modules die de student krijgt aangeboden met behulp van algoritmes op basis van zijn profiel, eerder gemaakte keuzes en gedrag. Steve Jobs zei al: ‘je kunt geen verbanden leggen als je vooruitkijkt; dat kan alleen als je terugkijkt. Je moet er dus op vertrouwen dat je de verschillende elementen in de toekomst op de een of andere manier met elkaar kan verbinden’.

We hoeven niet groots te beginnen, we kunnen beginnen met kleine innovatieve stappen te zetten.