2017 is ingeluid als The International Year of Sustainable Tourism for Development. Iedereen roept er iets over en heeft er ook een duidelijke mening over. TravelNext kijkt graag binnen bij organisaties en hun sustainable aanpak en bespreekt deze kwesties graag met de personen die daarover gaan. Wij spraken met Inka Pieter, director CSR & Environmental strategy bij KLM, waar zij verantwoordelijk is voor het verankeren van duurzaamheid in KLM. Tot en met de dag van vandaag, werkt ze samen met alle bedrijfsdisciplines aan een duurzaamheidsstrategie waarbij de focus ligt het op het reduceren van de milieuvoetafdruk van KLM.

Hoe kijkt de KLM in het algemeen naar CO2 compensatie als oplossing voor de milieuvoetafdruk? 

”Het is nu een oplossing en daarmee ook de kern van het klimaatakkoord voor de luchtvaart. We nemen onze eigen maatregelen om lichter te vliegen en minder brandstof te verbruiken. Offsetting (compenseren) is nu een van de betere tussenoplossingen, naast duurzame bio brandstoffen is er nog niks anders.

Maar ook in de offsetting kun je wel keuzes maken: offset betekent nu eigenlijk dat de klant zijn reis bij ons compenseert. Daardoor stoten wij niet minder uit, maar daardoor wordt op een ander project uitstoot verminderd.

De bijdrage die de passagier betaalt voor emissiecompensatie loopt via ons programma CO2zero. De bijdrage wordt door KLM gebruikt voor de aankoop van Gold Standard-emissiecredits en de daarbij behorende transactiekosten. Naast CO2-reductie draagt Gold standard bij aan de ontwikkeling van schone, hernieuwbare energiebronnen en aan de vooruitgang van de lokale bevolking en haar leefomgeving. Een van de projecten die KLM onlangs heeft geselecteerd, is een project dat betere houtskoolbranders verstrekt aan gezinnen in Ghana.”

Welke keuzes worden er gemaakt op de korte termijn (profit)? En is het een effectief middel op de lange termijn (people & planet)?

”Om echt wat te veranderen voor het milieu en echte reductie te realiseren, is het van belang dat alle luchtvaartmaatschappijen bewust met het milieu omgaan. De KLM is zelf met bio brandstoffen begonnen, maar daarmee zijn we nog niet klaar. Op de lange termijn willen we die hele markt op gang brengen. Op dit moment hebben wij hierin een leidende rol en die zullen wij ook in de toekomst pakken.”

Hoe belangrijk vindt de KLM het imago van een duurzame luchtvaartmaatschappij eigenlijk? 

”We zijn er uiteraard trots op dat KLM voor het twaalfde jaar op rij, de nummer 1 airline is in de Dow Jones Sustainability Index. Deze positie waardeert ons als meest duurzame luchtvaartmaatschappij en dat zien we als een steun voor onze duurzaamheidsdoelstellingen. Maar imago is niet waarom we het doen en ik zou ook eigenlijk niet weten welke partij dit wel zou doen. Zelfs bij bedrijven die een negatieve impact hebben op milieu, kan imago nooit de eerste drijfveer zijn. Voor KLM geldt dit in ieder geval zeker niet. Het is een onderdeel van onze operatie, ons bestaan.”

Welke rol speelt marketing hierin, hoe pakt KLM dit aan?

”Voor mij als verantwoordelijke voor duurzaamheid, kan de aandacht voor duurzaamheid natuurlijk niet genoeg zijn. Het liefst zou je willen vertellen wat je allemaal goed doet. Als groot bedrijf wordt je natuurlijk wel geacht om over deze zaken te rapporteren. We hebben een Corporate Social Responsibility rapport en daarin rapporteren we over onze milieu voetafdruk. Daarnaast hebben we voor onze corporate klanten het bio fuel programma. Dat is een inhoudelijk stuk duurzaamheid; bio fuels zijn echt belangrijk zijn om die voetafdruk naar beneden te halen. We vinden het van groot belang dat meer corporate klanten zich aansluiten bij dit programma waarmee ze hun footprint kunnen verkleinen. Hoe meer partijen eraan deelnemen, hoe meer we CO2-emissies kunnen verminderen en hoe beter we de productketen van biobrandstoffen kunnen ontwikkelen. In oktober 2016 trad het ministerie van Infrastructuur en Milieu toe tot ons bio fuel programma en vermindert door deelname aan het programma de CO2-emissies van haar vliegreizen met ongeveer 50%. Dat is een mooi praktijkvoorbeeld van de markt op weg helpen. Maar dat is meer corporate marketing. Geen directe marketing naar de consument.

Als de consument online boekt bij KLM wordt er tijdens boekingsproces wel aandacht aan duurzaamheid gegeven, dat zij zelf kunnen compenseren via ons CO2zero programma. We willen de klant laten zien dat deze ook een rol heeft. Om dat te vermarkten blijft lastig, het is natuurlijk geen marketingverhaal. Klanten verwachten van ons dat we het gewoon op orde hebben. Tegelijkertijd moet het wel vermarkt worden, dat is nodig om mensen mee te krijgen. Duurzaamheid kan in de reiswereld net even extra benoemd worden om het onderwerp aandacht te geven, anders sneeuwt het onder.”

Heeft jullie inzet op duurzaamheid enig effect op de gewone consument? Wat merken jullie daarvan?

”Duurzaamheid en het belang van het klimaat wordt nog weleens ontkend door bedrijven, maar dat is echt een no-brainer. Bijna geen enkel Nederlands bedrijf kan meer met goed fatsoen zeggen niet duurzaam te zijn. Maar voor de reisindustrie ligt dit onderwerp breder en genuanceerder. Het is voor een deel compliance; voldoen aan wet- en regelgeving, maar dat is het niet alleen.

Voor KLM is het onze ‘license to operate’. We moeten ons bezighouden met de vraag hoe we nu en in de toekomst kunnen blijven vliegen. Als de consument energie inkoopt of een wasmachine aanschaft, dan wordt er al gelet op A, B en C labels. Bij vliegen is dat helaas nog niet zo.

We zijn sinds 1996 ISO gecertificeerd en dat betekent dat we een milieusysteem hebben. Vanuit het milieus zijn we begonnen met reduceren, maar tegelijkertijd wil je er als organisatie ook voor beloond worden door je passagiers of je klanten. In de cirkel van milieubewust denken en handelen door consumenten zit een verschil in producten. De consument neemt bij andere producten duurzaamheid wel mee in zijn overweging, maar bij vliegen komt dat wat langzamer op gang.”

Zit er ook een competitief voordeel aan jullie positie?

”Jaren geleden zijn wij begonnen met het aanbieden van MSC vis aan boord, toen zijn we wel een beetje uitgelachen door mensen, ‘waarom doe je dat?’. Als je de consument vraagt of ze kiezen voor duurzaamheid bij een airline zeggen ze nee. Maar er zijn natuurlijk trouwe klanten die trouw blijven als we blijven voldoen aan het beeld wat de klant heeft. Als we KLM willen behouden voor de toekomstige generaties dan zullen we ook verantwoordelijkheid moeten pakken.

Wanneer consumenten vliegen met een van onze dreamliners is het comfort hoog en zijn ze ook nog heel milieuvriendelijk aan het reizen. Maar dat kan een concurrent ook bieden. Het is eerder belangrijk om vanuit de consument gezien de vraag te stellen: ‘zijn al mijn zorgen geborgd bij KLM?”

In hoeverre speelt de KLM in op de zichtbare verduurzaming van de keten als luchtvaartmaatschappij?

”Ieder bedrijf in de keten zit vast aan de manier van werken waarop dat altijd al gedaan werd. Waar wij snel vooruitgang boeken is in het cateringproces qua afvalverwerking. Bij de inkoop wordt al rekening gehouden met het verwerken ervan. Op dit moment testen we hoe we minder plastic kunnen gebruiken om de dekentjes heen en hoe dat klanten bevalt.

De MOAM designcollectie van hergebruikt KLM materiaal is ook een mooi voorbeeld van het zichtbaar maken van recyclen of upcyclen. Er is aandacht gecreëerd voor afval scheiding en daar is een hele modelijn van gemaakt. De collectie is niet geïnitieerd door de KLM zelf maar we zijn al wel jaren bezig met afvalscheiding. Dit project vind ik een mooie manier om ook het grote publiek te betrekken bij het bewustmaken.

Als je het dan weer hebt over marketing, dan gaat marketing in relatie tot duurzaamheid vooral over bewustwording, inspireren en het een toegankelijk onderwerp maken voor een groot publiek. Anders is duurzaamheid wellicht een taai onderwerp.”

Er ontstaan steeds meer online transportplatforms voor reizigers. In hoeverre denkt de KLM na over het aanbieden van alternatieve reismogelijkheden (trein) om de consument op de meest milieuvriendelijke manier van A naar B te brengen?

”Ongeveer vijftien jaar geleden zijn we een samenwerking met de NS aangegaan en hebben getracht het proces van A naar B te versoepelen. Wij zullen de laatste zijn die klagen over een mooi treinennetwerk in Europa, waardoor mensen ook vanuit buitenland snel met de trein naar Schiphol kunnen komen en hier het vliegtuig kunnen nemen. Iedereen heeft er baat bij als we dit optimaliseren. Daaruit ontstaat dan vanzelf een marktwerking waarbij bepaalde routes niet meer worden gevlogen. Zoals we nu ook al jaren niet meer in Nederland vliegen.

Ik geloof er zelf in dat als die treinontwikkeling zich voortzet op een goede manier, consumenten ook wel voor de meest snelle optie zullen kiezen en bijvoorbeeld met de trein gaan. De vraag is even of wij als luchtvaartmaatschappij dat als eerste moeten stimuleren. Dat wordt lastig. We zijn en blijven een vliegbedrijf.”

Zijn er andere bedrijven waar jullie veel naar kijken en hoe is de waardering van jullie duurzaamheidinspanningen internationaal?

”We kijken naar partners in the Dutch Sustainable Broad Coalition, dat zijn er niet zomaar een paar. Tegelijkertijd vind ik DSM een mooi bedrijf, maar ook een bedrijf als Akzo Nobel. Ik kijk ook naar kleine bedrijven, zoals Lamme Textiel (van de dekens) waar wij mee werken. Zij werken met mensen vanuit sociale achterstand en dat inspireert natuurlijk ook. Maar ook Philips en de wijze waarop zij sustainability toepassen is inspirerend, knap hoe die omschakeling is gemaakt.

Het helpt soms op een andere manier naar de bestaande business te kijken. Op een afdeling als deze willen we natuurlijk van alles heel graag maar daarin moet je ook realistisch blijven. In de Nederlandse context vinden we duurzaamheid heel gewoon. Maar onze klant die uit andere werelddelen komt, kijkt daar weer heel anders tegenaan. Je zult daarin nooit iedereen tevreden kunnen stellen, dus het is vooral belangrijk dat je doet wat bij je past.”

Welke effecten merkt de KLM van haar inspanningen intern bij haar werknemers?

”Er komen veel ideeën vanuit het bedrijf zelf om afval te verminderen. Maar afvalvermindering is soms best lastig. Kijk maar naar bekertjes. Die kopen we altijd op een bepaalde manier in. Daar ontstaat dan discussie over hoe we de bekertjes op een andere manier kunnen inkopen. In de praktijk werkt het anders. Om de bekertjes die we inzamelen te scheiden heeft iemand van de staff gewoon een soort regenpijp gemaakt voor in de trolley aan boord. Zo simpel en hands-on is het dus ook.

Daarnaast kijken we naar onze compliance; wat wordt er in ieder geval van ons verwacht? Daarvoor hebben we een doelstelling voor 2020. Per jaar wordt bekeken wat we moeten doen om tot die doelstelling te komen.

We zijn ergens aan begonnen en we kunnen niet meer terug. De crew wordt bijvoorbeeld getraind op het scheiden van verpakkingen van alle sandwichdoosjes. Als dat dan ook nog eens opvalt door de consument en je wordt ervoor beloond dan geeft dat positieve energie. Onze staff verwacht het ook van ons.”

Hoe lang heeft het gekost om jullie personeel ook in die modus te krijgen? Wat waren de belangrijkste lessen?

”Voor een groot deel is het communiceren, eerlijk zijn in de target setting. Het moet een vanzelfsprekendheid zijn dat duurzaamheid onderdeel van het bedrijf is. Enerzijds moet er apart aandacht aan gegeven worden binnen je bedrijf en tegelijkertijd moet het zo snel mogelijk geïntegreerd zijn in de bedrijfsvoering. Anders blijft duurzaamheid weer een apart ding.

De KLM is van oorsprong dan wel een Nederlands bedrijf, maar er werken hier zoveel mensen die iets van buitenaf naar binnen meenemen. Dat vind ik mooi om te zien, alles wat we zelf hebben ontwikkeld is intern ontstaan. Een paar jaar geleden had ik niet kunnen bedenken dat we een bio fuel programma zouden starten, of dat we nummer 1 zouden staan in de Dow Jones sustainability index.

We zijn altijd op zoek naar oplossingen. Practice what you preach. KLM is een doe-bedrijf, aanpakken en gaan.”

Hoe zal de KLM haar leidende positie op het gebied van duurzaamheid in de toekomst willen behouden? 

”De vraag is net wat anders, ‘hoe zorgen we dat de hele luchtvaart verduurzaamt?’ Daar zijn meerdere partijen voor nodig om dat te doen. De buitenwacht verandert ook. Om de leidende rol te behouden, moeten we mee bewegen. Dat is niet altijd even makkelijk. We zijn afhankelijk van leveranciers en wij leggen onszelf op dat duurzame bio brandstoffen qua herkomst niet in strijd moeten zijn met de voedselproductie.

Ik denk dat we bij de KLM nog steeds een goede balans hebben. We investeren in het milieu, hebben sociale projecten zoals luchtvaart inclusief met andere bedrijven op Schiphol, waarbij we mensen met afstand tot de arbeidsmarkt een kans geven. Daarnaast hebben we onze eigen Wings of Support, waar we inmiddels meer dan 10 jaar op bestemmingen vrijwilligerswerk doen.

Voor de consument is CO2 niet een heel aansprekend onderwerp. De kunst is om toch gewoon datgene te doen wat de klant van ons verwacht. Dat doe je voor jezelf als bedrijf en voor je medewerkers om hen te stimuleren en te behouden.”