Veel bedrijven gebruiken al decennia lang het dominante en weinig innovatieve model dat nog steeds het meest toegepast wordt; het stroommodel. De inkoop van goederen of diensten, deze voortduwen en ze verkopen aan klanten. We zien deze stromen in veel bedrijfstakken. Ons onderwijs is bijvoorbeeld nog steeds een stroom waar leerkrachten hun kennis duwen naar de  kinderen. Ook in de reisindustrie gaat het nog steeds vaak op deze wijze met de inkoop en verkoop reisproducten.

Stroommodellen op het internet

Was het internet niet gekomen, zouden we nooit zo snel de opkomst gezien hebben van marktplaatsplatformen. In tegenstelling tot de stromen doen de marktplaatsplatformen meer dan enkel wat spullen voortduwen.

Voorbeelden van marktplaatsen met platformen zijn Wikipedia en YouTube. Traditionele TV-kanalen werken volgens het stroommodel en duwen content richting de consument. Maar YouTube werkt als een marktplaats model, waar vraag en aanbod en communicatie daarover bepalend zijn. Ook een instituut als de Encyclopaedia Britannica werkt als een stroom model, maar Wikipedia heeft omgedraaid en bouwde waarde op basis van een vraag en aanbod model met het platform

Wat houdt een marktplaatsplatform in?

Marktplaatsplatform-denken is een mindset van samenwerking voor vooruitstrevende organisaties. Samenwerken aan iets beters. Een beter product, een betere service. Net zoals we het er allen over eens zijn dat teamwork een waardevoller resultaat oplevert dan solo, levert ook marktplaatsplatform-denken datzelfde potentieel.

Marktplaatsplatformen bieden de kans voor organisaties om samen te werken (co-creatie) met consumenten, ambassadeurs en experts aan datgene waar die consument een behoefte aan heeft, dus geen behoefte die we hem trachten te doen geloven met reclame. Platform-denken dwingt je organisatie de consument centraal te stellen. Een duurzame gedachte van waarde creëren voor die consument in plaats van korte termijnopbrengsten en winsten voor het bedrijf zelf.

Marktplaatsplatformen maken veel gebruik van de eigen media van een organisatie als: websites, apps, social media kanalen en online magazines.

Er zijn verschillende soorten marktplaatsplatformen:

1. Eén organisatie en 1 marktplaatsplatform

Een voorbeeld is Airbnb. Het bedrijf biedt als enige een marktplaatsplatform. Een netwerk van aanbieders en gebruikers (reizigers) zorgen voor de invulling en de meerwaarde. Het is dus niet de organisatie – Airbnb – zelf die de invulling regelt. Al waken zij uiteraard wel over kwaliteit, techniek en communicatie.

2. Eén organisatie en meerdere marktplaatsplatformen

Een voorbeeld is Nike. Nike speelt in op een behoefte van een specifieke groep: fit door het leven gaan. In de eerste plaats is er de website als motor van een stevige content marketing machine. Daarnaast zijn er onder andere een running app en een Nike training club app.

3. Meerdere organisaties en 1 marktplaatsplatform

Voorbeeld is online retailer Bol.com. Meerdere retailers kunnen hun krachten bundelen en hun producten verkopen. De combinatie van al die retailers op 1 relevante plaats maakt dat het platform een meerwaarde heeft.

4. Meerdere organisaties en meerdere marktplaatsplatformen

Het partnership tussen Redbull en Adidas rond extreme wintersporten is een voorbeeld. Beide organisaties versterken hun markplaatsplatformen door voor elkaar co-branded content te maken en die te verspreiden op eigen websites en social media.

Eisen aan marktplaatsplatformen

Marktplaatsenplatformen zijn fundamenteel andere business modellen dan stroommodellen, die andere bouwstenen vereisen. Marktplaatsplatformen hebben vaak geen waarde wanneer de eerste paar gebruikers komen. Ze hebben last van een kip en ei-probleem.

Een ander struikelblok van marktplaatsen met platform is dat ze falen omdat ze vaak teveel gebruik maken van het stroom denken. Het grote verschil is dat stroom denken gaat om het optimaliseren van de conversie. De marktplaatsen met platform filosofie gaat uit van het bouwen van netwerken, voordat je de conversies gaat optimaliseren. Een online reisbureau als Kayak.com is een stroom die gebruikers in staat stelt om vliegtickets, maar ook hotels en pakketreizen te vinden. Dit in contrast tot een marktplaats waarbij de ontwikkeling van de techniek vanuit zowel producenten als consumenten is gedacht.

YouTube, Wikipedia en  Airbnb gebruiken instrumenten om consumenten en producenten daadwerkelijk te laten communiceren en te verbinden.

Samengevat: het principe van marktplaatsplatformen

De klantbehoefte kan informatief zijn (bijvoorbeeld vragen beantwoord zien) of emotioneel (bijvoorbeeld het verlangen om op vakantie te ontspannen). Bij marktplaatslatform-denken creëer je waarde rond een specifiek onderwerp door een netwerk van gebruikers en bijdragers op te bouwen en de input van meerdere mensen te verzamelen. Het brengt je organisatie als marktplaatsplatform dichter bij de consument. Het concept en de architectuur van een platform is van groot belang. Een lage drempel, gebruiksvriendelijkheid en een goede start zijn essentieel in de beginfase.

Marktplaatsen en platformen ontwikkelen in de toekomst

De Amerikaanse denktank The center for Global Enterprise raamde de marktwaarde van grote marktplaatsbedrijven ter wereld onlangs op meer dan 3 biljoen. De bijzondere snelle groei van marktplaatsen komt door netwerk-effecten: hoe groter het netwerk van vraag en aanbod, hoe aantrekkelijker het platform is voor gebruikers, dus hoe sneller het groeit. Dit effect werkt tweezijdig. Als reiziger boek je eerder een kamer op Booking.com als er veel kamers te huur staan, omgekeerd verhuurt een aanbieder eerder een kamer als op het platform veel reizigers actief zijn.

Het gaat erom snel je allocatie van vraag en aanbod te vergroten, teneinde de markt ooit te domineren. Maak het je klanten zo goedkoop en makkelijk mogelijk en besteed flink aandacht marketing. Megaplatforms als Amazon en YouTube leden jarenlang verlies. Pas toen ze groot waren voerden ze tarieven op (productleveranciers) of in (adverteerders). Het is alles of niets.

Als platforms zoals Monster.com al een klein deel van deze inefficiëntie op de arbeidsmarkt oplossen, dan levert dat in 2025 jaar volgens McKinsey wereldwijd  2700 miljard dollar extra bruto binnenlands product op. En dan hebben we het alleen nog maar over platforms voor de arbeidsmarkt.

Je kunt van alles wat je maar een klein deel van de dag gebruikt een platform maken.  Marktplaatsen duiken straks op in elke sector: van kappers tot fysiotherapeuten. En waar nodig zullen ze de gevestigde orde omverwerpen.

Uit een rapport van adviesbureau McKinsey uit 2015, waarin marktplaatsplatformen langs de meetlat gelegd worden, blijkt dat de kracht zit in de transparantie die marktplaatsplatformen bieden en de inefficiënties die ze oplossen. Want waarom zitten wereldwijd miljoenen mensen zonder werk, terwijl er in de technologie- en gezondheidssector volop vacatures zijn?

Marktplaatsen in de reisbranche in Nederland

Uit onderzoek van Peakcapital (december 2016, zie tabel) blijkt dat Nederland het goed doet wereldwijd in het aantal marktplaatsen dat hier ontwikkeld is. Echter zien we in de reisindustrie dat slechts twee a drie spelers (Travelbird, Booking.com, With Locals) vertegenwoordigd zijn. Dat is een magere score als we de reisindustrie afzetten tegen de omvang van de sector in de Nederlandse economie.

We zien zelfs maar 1 touroperator (Travelbird) die fungeert als marktplaatsplatform. Dit biedt ruime kansen voor de reisindustrie om hun business model op een disruptieve manier te veranderen. In het rapport Online Travel 2020 Evolve, Expand or Expire, valt niet voor niets te lezen dat de opkomst van markplaatsplatformen in twee van de vier grote trends de basis vormen van toekomstige bussiness modellen. Tot 2020 zien zij de opkomst van Mega Online Travel Retailers, Digitale Touroperators, Mobile Travel Retailers en nieuwe vormen van Travel Marktplaatsen.